PROGRAM OBRAD
II Kongresu Mediewistów Polskich
Lublin, 19-21 września 2005 r.

19 WRZEŚNIA, PONIEDZIAŁEK
10.00: Otwarcie Kongresu (Aula UMCS)
 11.00
Sesja plenarna „Septem artes” w kształtowaniu kultury umysłowej w Polsce średniowiecznej (cz. I). (Org.: T. Michałowska) –  Aula UMCS.
Juliusz Domański, Od „ars grammatica” do gramatyki spekulatywnej.
Mieczysław Markowski, Filozoficzna formacja uniwersytecka w Polsce średniowiecznej.
Teresa Michałowska, „Ars dictaminis” w Polsce średniowiecznej (prolegomena).
Krzysztof Ożóg, Zakres i metody nauczania „septem artes” na Wydziale Sztuk Akademii Krakowskiej.
14.00: obiad
14.45: Otwarcie wystawy Kościół w Polsce i Europie środkowej w ujęciu kartograficznym  – KUL, s. 109
15.15
Sekcja 1 „Septem artes” w kształtowaniu kultury umysłowej w Polsce średniowiecznej
 (cz. II) – UMCS, aula Humanistyki
Elżbieta Witkowska-Zaręba, „Ars musica” jako przedmiot nauczania w obrębie „quadrivium”.
Mieczysław Markowski, Krakowska szkoła międzynarodowego nauczania astronomii.
Krzysztof Stopka, Zakres i program nauczania „septem artes” w szkołach katedralnych.
Mieczysław Mejor, Kanon lektur i komentarze w polskich szkołach XIV-XV w.

Sekcja 2 Władza terytorialna i społeczeństwo w średniowieczu — na przykładzie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach. (Org.: Roman Czaja) – KUL, s. 142
Marian Dygo, Ideologia władzy zakonu krzyżackiego w Prusach.
Roman Czaja, Geneza konfliktu mieszczaństwa i rycerstwa z zakonem krzyżackim w Prusach w pierwszej poł. XV w.
Andrzej Radzimiński, Duchowieństwo państwa zakonu krzyżackiego w Prusach a władza terytorialna.
Janusz Tandecki, Ludność miejska a zakon krzyżacki w Prusach.
Sławomir Jóźwiak, Polityka zakonu krzyżackiego wobec rycerstwa w XIII-XV w.
Wiesław Długokęcki, Polityka zakonu krzyżackiego wobec ludności chłopskiej XIII-XV w.


Sekcja 3 Historia jako „rzeczywistość przedstawiona” i jako „rzeczywistość odgrywana”. (Org.: Jacek Banaszkiewicz) – UMCS, s. 112.
Andrzej Pleszczyński, Bolesława Chrobrego z Henrykiem II rozmowy bez słów. Monarsze gesty i zachowania zrytualizowane w kontaktach Piastów z dynastami Rzeszy.
Robert Bubczyk, „Rex ludens ad tabulam” – gry na szachownicy a rzeczywistość (przykłady fabuł kultury rycerskiej).
Przemysław Tyszka, Właściwości natury kobiecej a odpowiedzialność prawna niewiast – przykłady z „leges barbarorum”.
Michał Tomaszek, Uczynki miłosierdzia dwu Matyld z dynastii Ludolfingów (Matyldy żony Henryka I oraz Matyldy żony palatyna Ezzona) (komunikat).
Agnieszka Kuźmiuk-Ciekanowska, Mnich Krystian i trzej najwięksi bohaterowie historii czeskiej (Przemysł, Borzywoj, Wacław) (komunikat).
Joanna Sobiesiak, Kto i jak zabił św. Wacława? Świadectwo źródeł X w. (komunikat).
Robert Malinowski, Stadice – wieś rodzinna Przemysła-Oracza w XIV- wiecznej tradycji kulturalno-politycznej (komunikat).

Sekcja 4 Źródła podstawą warsztatu mediewisty. (Org.: Barbara Trelińska)
 ­– UMCS, s. -105.
Krzysztof Bracha, Polskie kolekcje kaznodziejskie późnego średniowiecza.
Aleksandra Jaworska, Średniowieczne źródła ikonograficzne.
Henryk Wąsowicz, Kalendariografia średniowieczna.
Wojciech Drelicharz, Nowsze kierunki badań nad dziejopisarstwem polskim.
Barbara Trelińska, Epigrafika średniowieczna.
Urszula Borkowska, Rachunki dworu królewskiego.
Paweł Kras, Źródła do dziejów średniowiecznej herezji i inkwizycji


20 WRZEŚNIA, WTOREK
9.00

Sesja B Źródła historyczne wydobywane z ziemi.
(Org.: Lech Leciejewicz, Stanisław Suchodolski) – UMCS, s. – 105.
Marian Rębkowski, Czy archeolog (współ)odczytuje historię? Uwagi o znaczeniu źródeł archeologicznych.
Stanisław Suchodolski, Moneta źródłem wszechstronnym: materialnym, pisanym i ikonograficznym.
Daniel Makowiecki, Co mówią źródła archeozoologiczne o pożywieniu i gospodarce zwierzętami w średniowieczu?
Maria Lityńska-Zając, Dorota Nalepka,  Średniowieczny świat roślin i pożywienie w świetle źródeł paleobotanicznych.
Tomasz Kozłowski, Obraz średniowiecznych populacji ludzkich z terenu Polski w świetle badań antropologii fizycznej.


Sesja C Pogranicza w średniowieczu – rola kulturowa i możliwości badawcze (cz. I).
(Org.: Ryszard Szczygieł i Przemysław Urbańczyk) – UMCS, aula Humanistyki
Iwona Kabzinska, Człowiek na pograniczu kulturowym.
Władysław Duczko, Katarzyna Skrzyńska, Pogranicze widziane oczami archeologów.
Jan Tyszkiewicz, Pogranicza i granice w średniowiecznej Europie Słowiańskiej. Problemy, metody, ustalenia.
Antoni Barciak, Kształtowanie się granicy śląsko-morawskiej w średniowieczu.
Grzegorz Jawor, Zmiany polsko-ruskiej granicy etnicznej w późnym średniowieczu na przykładzie międzyrzecza Wisły i Bugu.


Referaty indywidualne (a) – UMCS – s. 321
Ewa Łużyniecka, Znaczenie współczesnych badań architektonicznych w kształtowaniu obrazu budownictwa średniowiecznego.
 Małgorzata Doroz-Turek, Badania średniowiecznej architektury zakonu kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku.
Monika Jędrusik, Badania średniowiecznej architektury zakonu franciszkanów na Śląsku.
Anna Kricka, Rozrywki rycerstwa w XIII wieku na podstawie powieści Jean’a Renart’a.
Antoni Czyż, Bogurodzica na tle liryki wczesnego średniowiecza w Polsce.
Zbigniew Kadłubek, Początki refleksji egzystencjalistycznej w XI wieku?


Referaty indywidualne (b) – UMCS, s. 301
Małgorzata Mokosa, De rebus a se gestis Geralda de Barri – przykład średniowiecznej autobiografii.
Witold Wójtowicz, Problem anonimowości tzw. Galla Anonima.
Edward Skibiński, Kim był Popiel?
Wanda Amarantidou, Postać Karola Wielkiego w „Chronicon universale” Frutolfa z Michelsbergu.
Jakub Skomiał, Świat islamu w średniowiecznych kronikach polskich.
Jacek Soszyński , Ideologia cesarska w kolońskiej kronice uniwersalnej z pocz. XIV w.


Referaty indywidualne (c) – KUL, Lektorium I
Jacek Dębicki, Ikonografia szafy Ołtarza Mariackiego w Krakowie w świetle krakowskiej teologii XV stulecia.
Monika Nowocińska, Maria Poksińska, Średniowieczne graffiti.
Marcin Walkowiak,  Dwa ciała króla Władysława Jagiełły. Wyobrażenia monarchy w kaplicy św. Trójcy w Lublinie w świetle teologii politycznej średniowiecza.
Jerzy ÂŻmudziński, Relikwiarz św. Błażeja fundacji króla Czech i Polski Wacława III z 1306 r. w zbiorach hiszpańskich. Z badań nad wczesnogotyckim złotnictwem w Polsce.
Justyna Olszewska - Świetlik, Technika i technologia śląskiego warsztatu malarskiego tzw. Mistrza lat 1486/87.
Kamil Kopania, Kilka uwag na temat panoramy pasyjnej z kościoła św. Jakuba w Toruniu.

13.00: obiad

14.00
Sekcja 5 Pogranicza w średniowieczu – rola kulturowa i możliwości badawcze (cz. II) – UMCS, aula Humanistyki
Jerzy Rajman, Rola cystersów w zagospodarowaniu terenów pogranicznych w średniowiecznej Europie.
Anna Sochacka, Ziemia lubelska pomostem migracji szlachty polskiej na Ruś w późnym średniowieczu.
Andrzej Janeczek, Wieloetniczność społeczności miejskich na Rusi Czerwonej w XIV-XV w.


Sekcja 6 Edycje i lektury. O najnowszych badaniach nad literaturą polskiego średniowiecza. (Org.: Roman Mazurkiewicz) – KUL, s. 142.
Roman Mazurkiewicz, Mediewistyka literacka A.D. 2005.
Wiesław Wydra, O piśmiennictwie w języku polskim przed wiekiem XV.
Paweł Stępień, „Kazania świętokrzyskie” w świetle źródeł — nowe ustalenia i nowe pytania.
Wacław Twardzik, Dlaczego konieczne było nowe wydanie „Rozmyślania przemyskiego”?
Tomasz Mika, Historycznojęzykowe zagadki „Rozmyślania przemyskiego”.


Sekcja 7  Mediewistyka polska w XX w. jako intelektualny wytwór epoki.
(Org.: Stefan Kwiatkowski) – UMCS, s. -105.
Wojciech Iwańczak, Między Europą i Azją. Sąsiedzi Polski w świetle mediewistyki XX w.
Wojciech Piasek, Antropologizowanie kultury materialnej. Wokół koncepcji feudalizmu w polskiej mediewistyce po II wojnie światowej.
Przemysław Wiszewski, W stronę prawdy. Czego poszukiwała XX-wieczna mediewistyka polska?
Stefan Kwiatkowski, Modernizm historiograficzny jako metoda wyjaśniająca w praktyce badawczej polskich mediewistów w XX w.
Andrzej Dąbrówka, Refleksja nad sposobami pisania polskich historii literatury.
Leszek Zygner, Obraz Kościoła jako instytucji w mediewistyce polskiej XX w. O zmienności metody konstruowania podmiotu dziejowego.


Sekcja 8 Samotność średniowiecznych Rzymian. Bizancjum i Bałkany wobec Turków Osmańskich (Org.: Małgorzata Dąbrowska) – UMCS, s. 112.
Małgorzata Dąbrowska, Karuzela historii. Bizancjum Paleologów jako wasal Osmanów i ich zwierzchnik.
Ilona Czamańska, Krzyżowcy czy turkofile? Państwa bałkańskie wobec ekspansji tureckiej w XIV-XV w.
Maciej Salamon, Kościoły prawosławne w dobie ekspansji osmańskiej ( poł. XIV - pol. XV w.).
Stanisław Sroka, Spojrzenie na Bizancjum spod krzaczastych brwi Zygmunta Luksemburskiego.  Wegry a zagrożenie tureckie.
Refleksja końcowa w stylu Villona: " Gdzie jest ów Konstantynopola o złotej garści cysorz zbożny..."


Sekcja 9 Bogowie i ich ludy. Religie pogańskie a procesy tworzenia się  tożsamości kulturowej, etnicznej, plemiennej i narodowej w średniowieczu (Org.: Leszek Słupecki) – KUL, s. 110.
A.Gillmeister, Religia pogańska jako czynnik kształtujący więzi społeczne w starożytności.
Mariusz Rosik, „Cudzy bogowie” w Biblii.
Leszek Słupecki, Forn sid. Pogaństwo jako sposób życia dawnych Islandczyków.
Christian Lubke, Pogańscy Słowianie - chrześcijańscy Niemcy? Tożsamości mieszkańców Połabszczyzny w VIII-XII wieku.
Piotr Boroń , Pogańskie motywy w ceremoniach społecznych dawnych Słowian.
Justyna Olko, Przed i po konkwiście Meksyku: religia w imperialnej ekspansji oraz żarliwość nawróconych Nahua (Azteków).


KUL, s. 109 (wystawa kartograficzna)
Leszek Piłat, Geografia historyczna w badaniach nad dziejami Kościoła w Polsce i w Europie środkowej


Referaty indywidualne (d) – UMCS, s. 321.
Artur Boguszewicz, Zamki w procesie budowy władztwa terytorialnego Piastów śląskich w 2 poł. XIII i XI wieku.
 Kazimierz Pospieszny, Krystalizacja typu krzyżackiego zamku konwentualnego w Prusach jako problem interdyscyplinarny.
 Maria Poksińska, Interdyscyplinarne badania zabytków architektury na przykładzie Zamku Wysokiego w Malborku.
 Małgorzata Chorowska, Rozplanowanie lokacyjne Świdnicy w świetle źródeł (architektoniczno-archeologicznych i podatkowych) a działalność piwowarska mieszczan.
 Henryk Ruciński, Formy osadnictwa na Orawie do początków XVII wieku.
 Tomasz Ratajczak, Architektoniczna tradycja średniowiecza w nowożytnej rezydencji Zygmunta I na Wawelu.


Referaty indywidualne (e) – UMCS, s. 301.
Tadeusz Poklewski-Koziełł, Od plądrowania do replantacji. Przemiana świadomości użytkowania lasu w średniowiecznej Polsce.
Leszek Wojciechowski, Przyrodnicze wzorce dla społeczeństwa ludzkiego w tradycji średniowiecznej.
 Monika Jankiewicz-Brzostowska, Podróż morska jako wyprawa w odmienną rzeczywistość.
Krzysztof Guzikowski, Kształtowanie się elity dworskiej księstwa szczecińskiego w XIII – XIV w.
Dariusz Wybranowski, Główne linie rozwojowe rycerstwa Pomorza Zachodniego do schyłku XIII wieku.
Marek Radoch, Finansowe wspieranie chorych przez wielkich mistrzów krzyżackich w latach 1399-1409 (w świetle księgi podskarbiego malborskiego).


Referaty indywidualne (f) – KUL, Lektorium I.
Paweł Freus, Ikonografia Wniebowzięcia Marii na Śląsku w średniowieczu.
Artur Andrzejuk, „Renesans ottoński” w Polsce na przykładzie Modlitewnika Gertrudy Mieszkówny.
Arkadiusz Adamczuk, Miniatury w kodeksach prawniczych jako ilustracja złożonych problemów prawa w średniowieczu.
Joanna Frońska, Prawo i obraz. Ilustracje marginesowe w średniowiecznych libri legales.
Stanisław Prędota, Rękopisy średnioniderlandzkie w bibliotekach polskich.
Maciej Maciejowski, Źródła czeskiej orientacji biskupów metropolii gnieźnieńskiej u schyłku rozbicia dzielnicowego.


Referaty indywidualne (g) – KUL, Lektorium II.
Małgorzata Kowalewska, Teologia dziejów i antropologia Hildegardy z Bingen.
Stanisław Bafia, Jan z Głogowa (ok. 1445-1507) i jego pogląd na filozofię.
Wojciech Polak, Prawo kanoniczne a początki kultury pisma w Polsce.
Agnieszka Gut, Kanclerze książąt wschodniopomorskich z dynastii Sobiesławowiców.
Roman Stelmach, Średniowieczne źródła dyplomatyczne.
Piotr Bering, O pożytkach z literackiego czytania źródeł historycznych.


 21 WRZEŚNIA, ŚRODA
godz. 9.00
(obrady wszystkich sekcji toczą się cały dzień z przerwą obiadową 13.00-14.30)

Sekcja 10 „Europeizacja”? Pytanie o przełom w życiu wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny (ze szczególnym uwzględnieniem Zachodniej)  i modele jego interpretacji. (Org.: Stanisław Rosik) – UMCS, aula Humanistyki
Henryk Samsonowicz, Zagajenie: mediewistyka wobec problemu „europeizacji”.
Lech Leciejewicz, Przełom cywilizacyjny w świecie słowiańskim we wczesnym średniowieczu.
Jerzy Strzelczyk, Słowiańszczyzna w kontekście pojęć Europa i Christianitas (VI-XIII w.).
Stanisław Bylina, Długie trwanie przedchrześcijańskich wyobrażeń o świecie, człowieku i zaświatach w świadomości schrystianizowanej Słowiańszczyzny.
Wojciech Mrozowicz, Początki kultury pisma na Słowiańszczyźnie Zachodniej.
Marcin Pauk, Recepcja nowych wzorców życia społecznego na Słowiańszczyźnie w dobie kolonizacji na prawie niemieckim.


Sekcja 11 Archeologia historyczna (Org.: Leszek Kajzer) – UMCS, s. -105
Jadwiga Chudziakowa, Stan i potrzeby badań terenowych nad zespołami klasztornymi.
Hanna. Kóèka-Krenz, Palatia wczesnopiastowskie.
Jerzy Piekalski, Miasta  pomiędzy wczesnym a późnym średniowieczem. 
Krzysztof  Wachowski, Śląsk pomiędzy Pragą a Krakowem..
Stanisław Kołodziejski,  Fundacje architektoniczne i budowlane możnowładztwa małopolskiego w średniowieczu.
Marek Konopka, Interdyscyplinarność badań — początek czy koniec?
Leszek Kajzer, Problematyka badawcza zamków w Polsce.
Adam ÂŻurek, Katedry i kolegiaty. Stan i perspektywy badań.


Sekcja 12  Problematyka historii sztuki polskiej u progu XXI w. Przegląd aktualnie prowadzonych badań. (Org.: Kinga Szczepkowska-Naliwajek)
Jerzy Gadomski, Jan Wielki, malarz krakowski z drugiej połowy wieku XV.
Romuald Kaczmarek, Italianizm w rzeźbie gotyckiej Europy transalpejskiej – między Italią a Francją..
Marek Walczak, Problemy badawcze XIV wiecznej rzeźby architektonicznej w Małopolsce.
Monika Jakubek-Raczkowska, Piękna Madonna gdańska i jej rzeczywiste znaczenie w rzeźbie gdańskiej 1 połowy XV w..
Wojciech Walanus, Perspektywy badań nad średniowiecznymi retabulami szafowymi z terenów Małopolski.
Wojciech Marcinkowski, Paweł Pencakowski, Krucyfiksy późnogotyckie dawnej diecezji krakowskiej (ok. 1460-1520).Założenia metodologiczne projektu badawczego.
Adam Soćko, Gotyckie empory nadzakrystyjne, czyli rzecz o sposobie manifestacji władzy w przestrzeni kościoła..
Urszula Mazurczak, Ciało – cielesność człowieka w sakralnej sztuce średniowiecznej. Nauka Kościoła a artystyczna „praxis”.
Dariusz Tabor, Idea Paschy w sztuce średniowiecznej: zarys problematyki.
Grażyna Jurkowlaniec, Maniera vetus – maniera graece – maniera devota. Kryteria wartościowania i niejednoznaczność ocen sztuki średniowiecznej w czasach nowych.


Sekcja 13 Od fundacji do implantacji, czyli jak powstawał średniowieczny klasztor.
(Organizator: Marek Derwich)
Marek Derwich, Od fundacji do implantacji w średniowiecznym monastycyzmie europejskim.
Maciej Zdanek, Proces implantacji średniowiecznych małopolskich opactw cysterskich.
Anna Pobóg-Lenartowicz, Proces implantacji średniowiecznych klasztoru kanoników regularnych na Śląsku.
Dariusz Karczewski, Fundacja i implantacja klasztoru franciszkańskieg.o
Robert Heś, Fundacja i implantacja średniowiecznej komandorii joannickiej na Śląsku.
Dariusz Misiejuk, Fundacja i implantacja klasztoru premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu.


Referaty indywidualne (h) – UMCS, do 13.00, s. 321.
Anna Lucyna Kukułka-Wojtasik, Portret damy we francuskiej powieści antycznej XII w.
Marta Łykowska, Obrazowanie jako sposób wyrażenia niewysłowionego w pismach mistycznych Julianny z Norwich.
Elżbieta Jung, Inspiracje Galileusza. Nauka fizyki w wieku XIV.
Krystyna Krauze-Błachowicz, Spór o przedmiot gramatyki w dziejach gramatyki spekulatywnej.
Tomasz Tiuryn, Boecjusz i realizm umiarkowany w ramach sporu o uniwersalia. 
Krzysztof Bochenek, Motyw człowieka jako Imago Dei w polskiej filozofii średniowiecznej.


Referaty indywidualne (i) – UMCS, do 16.00, s. 301.
Idzi Panic, Usque ad fluvium Chron. Wokół dyskusji na temat lokalizacji Wielkich Moraw.
Zbigniew Pianowski, Kraków w okresie pierwszej monarchii piastowskiej – metropolia Sclavinii?
Aleksander Paroń, Między trudnym sąsiedztwem a współpracą. Relacje polityczne Bizancjum i Pieczyngów w pierwszej połowie X w.
Marcin Wołoszyn, Pogranicze polsko-ruskie w IX – XIII w. Nowe źródła, nowe spojrzenie.
 Rafał Kubicki, Fundacja i implantacja klasztoru dominikańskiego na przykładzie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach.
Małgorzata i Mirosław Andrałojć, Bulla Bolesława księcia Polski
Sławomir Górzyński, Między orłem śląskim, a niemieckim.


Referaty indywidualne (j) – KUL, do 13.00
Jan Okoń, Św. Stanisław a król Bolesław w nauczaniu Karola Wojtyły – Jana Pawła II.
Magdalena Sakowska, Mit Matki Narodu w podaniach kronikarskich (Wanda, Libusza i in.).
Danuta Zydorek, Dzieło Janka z Czarnkowa. Stan badań.  
Justyna Łukaszewska, Obraz wizji, czyli o Scivias Hildegardy z Bingen.
Barbara Kowalik, Paradoksy współczesnego mediewalizmu.
Jacek Maj, Bizancjum Józefa Kremera.
Eligiusz Podolan, Spór nad formą feudalizmu rosyjskiego w historiografii rosyjskiej II połowy XIX wieku.
17.00 (Aula KUL)
Zamknięcie Kongresu