PAMIĂŠTNIK LITERACKI ( http://www.ibl.waw.pl/index.php?strona=211) W nrze 2/2005 (strony: 7-64) przynosi m.in. zestaw artykułów o Bogurodzicy. Jest on pokłosiem tematycznej sesji naukowej przeprowadzonej w Instytucie Badań Literackich PAN w ramach seryjnej konferencji „Spotkania Mediewistyczne” (13 V 2003). Nie zdążył wystąpić na niej twórca wydania krytycznego pieśni (1962) prof. Jerzy Woronczak (zm. 6 III 2003). Do wygłoszonych wówczas referatów (J. Pikulik, M. Perz, J.Ph. Hashold, Mazurkiewicz/Wanicowa) dołączono kilka prac zawierających rezultaty nowszych badań nad pieśnią (R.Flotzinger, J.Hamm, A.Dąbrówka). Z tej okazji Roman Mazurkiewicz opracował nową Bibliografię prac poświęconych Bogurodzicy – zob. w serwisie Staropolska On-line:
Rudolf Flotzinger (Jeszcze o kwestii "Bogurodzicy" ) odrzuca „definitywnie” ujmowanie melodii Bogurodzicy jako tropu do Kyrie z Litanii do Wszystkich Świętych; jest to pieśń skomponowana z wariantów frazy otwierającej (do słów „Bogurodzica dziewica”). Ten typ kunsztownej kompozycji jest możliwy dopiero u schyłku XIV w. na południu Polski.
To stosunkowo późne datowanie i opinię o centonicznym charakterze kompozycji z aprobatą komentuje Mirosław Perz (Polskie posłowie do uwag Rudolfa Flotzingera).
Jerzy Pikulik (Co melodia „Bogurodzicy” mówi nam o czasie powstania pieśni?) wraca do ustaleń i propozycji muzykologów, zajmujących się Bogurodzicą. Surzyński wyodrębnił frazy składowe, Feicht wskazał ich źródła. Ponieważ melodia jest centonem ułożonym ze znanych cząstek, tylko na podstawie sposobu ich łączenia (skoki melodyczne) można wykluczyć datowanie przed XIII wiekiem.
Josip Hamm – „Bogurodzica” w perspektywie południowosłowiańskiej. Autor rozważa możliwość przywiezienia Bogurodzicy do Krakowa za pośrednictwem kręgu związanego z królową Jadwigą. W tym celu rekonstruuje możliwe południowosłowiańskie brzmienia słów pieśni i proponuje tekst I zwrotki w postaci regularnego 8-zgłoskowca.
Roman Mazurkiewicz, Zofia Wanicowa, Dlaczego „Bogurodzicę” śpiewano w czasie liturgicznym Bożego Narodzenia? – Mnogość interpretacji tekstu pieśni, która mimo to nie odsłania swoich tajemnic, doprowadziła do pewnej rezygnacji. Kierując się wskazówką (T.Witczak), żeby w sytuacji zastoju wracać do dawniejszych hipotez, Autorzy przypominają i potwierdzają hipotezę Łosia, że Bogurodzica nie tylko funkcjonowała w czasie liturgicznym Bożego Narodzenia i Chrztu Pańskiego, ale że powstała na ten czas szerzej rozumianego okresu Bożego Narodzenia (od adwentu do Epifanii). Pod tym kątem rozważają treści teologiczne pieśni, skupiając się na wyrażeniach, na które ten kontekst może rzucać wyjaśniające światło. Analiza gramatyczna i semantyczna prowadzi do potwierdzenia wcześniejszych prób rekonstrukcji najtrudniejszego zdania Bogurodzicy (U twego syna ...), dzięki czemu uzyskuje ono sens: Matko, wybrana przez twego syna, Maryjo, zyskaj go nam, daj go nam.
Szkic Jean-Philippe’a Hasholda (Dlaczego pod Grunwaldem śpiewano „Bogurodzicę”, albo duchowa rywalizacja między Krzyżakami i Polakami) przynosi odpowiedź na postawione przez W.Wydrę a przytoczone w tytule pytanie: przyczyną była potrzeba zamanifestowania wobec Krzyżaków i Europy polskiej pobożności – i to na polu najbardziej dla Niemców niewygodnym – w zakresie kultu maryjnego, będącego racją istnienia tego zakonu rycerskiego.
Andrzej Dąbrówka (Matka pieśni polskich) omawia tekstowe źródła Bogurodzicy w dwu łacińskich sekwencjach (Ave Dei Genitrix i Gaude Mater luminis), oraz przywołuje nie dostrzeżone w polonistyce świadectwo rękopisu z 1411 r. (wyd. 1982 r.), który określał Bogurodzicę jako pieśń bożonarodzeniową. Popierając polityczne wyjaśnienie Hasholda autor skłania się w konkluzji do datowania Bogurodzicy „jaką znamy” na okres tuż przed Bitwą Grunwaldzką.
|
Projekty 