Mediewistyka - ÂŚredniowiecze, historia, badania. - 12-13 czerwca 2013 WARSZAWA Jan z DÄbrĂłwki: Komentarz do Kroniki polskiej biskupa Wincentego

15.00 László Tapolcai – "Multe enim mulieres precesserunt viros in virtutibus." Obraz królowej Wandy w Kronice polskiej mistrza Wincentego i w Komentarzach Jana z DÄbrówki

15.30 Leszek SĹupecki – Krakowski mit poczÄtków u Jana z DÄbrówki

16.00 Adam Krawiec – Jana z DÄbrówki interpretacja wizji geograficzno-historycznej Mistrza Wincentego.

16.30 ZakoĹczenie pierwszego dnia konferencji

Program 13 czerwca

10.30 Jakub KujawiĹski – Komentowanie historiografii w Ĺredniowiecznej Europie – zjawisko, Ĺwiadectwa, problemy i perspektywy badawcze (na wybranych przykĹadach z obszaru Europy romaĹskiej XI-XVw.)

11.00 MieczysĹaw Mejor – Komentarz Jana z DÄbrówki jako przykĹad literatury komentujÄcej

11.30 MikoĹaj Olszewski – Dialektyka cnót jako motor historii

· 12.00 przerwa

12.30 Katarzyna Chmielewska – Gusta poetyckie mistrza Wincentego i mistrza Jana. Wincenty KadĹubek i jego komentator wobec twórczoĹci Horacego, Owidiusza i Wergiliusza.

13.00 Dorota Gacka – Lektury Jana z DÄbrówki w Ĺwietle Komentarza do Kroniki Polskiej Mistrza Wincentego zwanego KadĹubkiem.

13.30 – Dyskusja koĹcowa

15.00 – ZakoĹczenie konferencji

Streszczenia

Katarzyna Chmielewska – Gusta poetyckie mistrza Wincentego i mistrza Jana. Wincenty KadĹubek i jego komentator wobec twórczoĹci Horacego, Owidiusza i Wergiliusza.

WystÄpienie dotyczyÄ bÄdzie podobieĹstw i róĹźnic (tych jest zdecydowanie wiÄcej) miÄdzy Janowym a KadĹubkowym sposobem wykorzystania utworów antycznych twórców. Referentka skupi siÄ na twórczoĹci trzech wielkich poetów staroĹźytnego Rzymu - Owidiusza, Horacego, Wergiliusza i porówna ich obecnoĹÄ w obu dzieĹach. Omówi wystÄpujÄce tam cytaty oraz nawiÄzania do twórczoĹci rzymskich poetów i przede wszystkim postara siÄ zanalizowaÄ metody, jakimi posĹugiwali obaj polscy dziejopisarze oraz cele, jakie im przyĹwiecaĹy w tej pracy. Pozwoli to, oczywiĹcie wyrywkowo i w ograniczonym zakresie, pokazaÄ na wybranych przykĹadach sposób, w jaki Jan z DÄbrówki czerpaĹ z dorobku antycznej literatury.

Wojciech Drelicharz – Miejsce Komentarza Jana z DÄbrówki w twórczoĹci historiograficznej w Polsce pierwszych Jagiellonów.

Moje wystÄpienie bÄdzie oparte w znacznej mierze na niepublikowanych jeszcze badaniach nad Ĺrodowiskami twórczoĹci dziejopisarskiej w Polsce XV w. NaszÄ póĹşnoĹredniowiecznÄ historiografiÄ przesĹaniaĹa dawniej wielka postaÄ Jana DĹugosza. Obecnie dostrzega siÄ tutaj takĹźe Jana z DÄbrówki, ale przecieĹź ani jeden ani drugi nie dziaĹaĹ w intelektualnej próĹźni! Dlatego chciaĹbym powiedzieÄ o kontekĹcie, o miejscu Jana z DÄbrówki i jego Komentarza wĹród tych innych, najczÄĹciej anonimowych, historiografów i ich dzieĹ.

Piotr Dymmel - Editio princeps Komentarza Jana z DÄbrówki

Dorota Gacka – Lektury Jana z DÄbrówki w Ĺwietle Komentarza do Kroniki Polskiej Mistrza Wincentego.

Referat przeanalizuje kilka przykĹadów dajÄcych wglÄd w warsztat naukowy Jana z DÄbrówki. PrzytaczajÄc peĹne teksty dwu rozdziaĹów Komentarza w przekĹadzie polskim: jeden o przewadze materii literackiej (IV 20), i drugi o tematyce historiograficznej (IV 7). CzÄĹÄ 3. omawia przekrojowo technikÄ komentowania moralizacyjnego w róĹźnych miejscach ksiÄĹźki, przywoĹujÄcych gĹówny ówczeĹnie szkolny podrÄcznik wychowania, Dystychy Katona. KoĹcowa czÄĹÄ (Apendyks) przedstawia inwentarz dzieĹ przywoĹywanych w Komentarzu, które zidentyfikowali jego Wydawcy.

Zenon KaĹuĹźa – „Polikratyk” Jana z Salisbury w Krakowie w pierwszej Äwierci XV wieku, ze szczególnym uwzglÄdnieniem komentarza DÄbrówki do kroniki KadĹubka.

Adam Krawiec – Polska, SĹowiaĹszczyzna, Ĺwiat – problematyka geograficzna w Komentarzu Jana z DÄbrówki

Problematyka geograficzna nie odgrywaĹa wprawdzie znaczÄcej roli w komentarzu Jana z DÄbrówki, tym niemniej byĹa w nim obecna, i z tego wzglÄdu zasĹuguje na zanalizowanie. W wystÄpieniu podjÄte zostanÄ dwa gĹówne zagadnienia: sposób recepcji przez DÄbrówkÄ WincentyĹskiej historyczno-geograficznej koncepcji, opartej na podwójnej etno- i toponimii oraz prezentowana w komentarzu wizja Polski, jej mieszkaĹców i sÄsiadów. ZostanÄ one rozpatrzone na tle ówczesnych koncepcji geograficznych i astronomiczno-astrologicznych, a takĹźe wypowiedzi DÄbrówki, odnotowanych w innych ĹşródĹach.

Jakub KujawiĹski – Komentowanie historiografii w Ĺredniowiecznej Europie – zjawisko, Ĺwiadectwa, problemy i perspektywy badawcze (na wybranych przykĹadach z obszaru Europy romaĹskiej XI-XV w.)

Podczas gdy caĹoĹciowe i ciÄgĹe komentarze do dzieĹ historiograficznych sÄ w Ĺredniowiecznej Europie ĹaciĹskiej rzadkoĹciÄ (obok komentarza Janowego moĹźna wymieniÄ ten MikoĹaja Treveta do I i III dekady Ab Urbe condita), to sama praktyka komentowania historiografii wydaje siÄ, zwĹaszcza od XIV wieku, caĹkiem rozpowszechniona. Z uwagi na intensywnoĹÄ lub treĹÄ za Ĺwiadectwa tego zjawiska naleĹźaĹoby uznaÄ takĹźe glosy marginalne pokrywajÄce, nierzadko gÄsto, marginesy rÄkopisów historiograficznych czy metatekstowe amplifikacje dodawane przez kopistów-“redaktorów” przeróbek czy autorów wernakularnych przekĹadów ĹaciĹskich kronik. Celem referatu jest wstÄpna ocena skali zjawiska, ustalenie katalogu innych niĹź glossa ordinaria form opracowania i komentowania tekstów historiograficznych (jakie glosy czy amplifikacje moĹźna uznaÄ za formÄ komentarza?), refleksja nad celami i tematami takich komentarzy oraz nad problemami badaĹ nad nimi. RozwaĹźania bÄdÄ oparte na glosach Piotra Bohiera do Liber Pontificalis dedykowanych Karolowi V (1380), grupie rÄkopisów historiograficznych sporzÄdzonych w Italii lub Francji miÄdzy XI a XIV wiekiem, zawierajÄcych wiÄksze grupy glos (np. BAV, Vat. lat. 5001), oraz na wybranych wernakularnych przekĹadach ĹaciĹskich dzieĹ historiograficznych (np. tych zebranych w BnF, fr. 688).

MieczysĹaw Mejor – Komentarz Jana z DÄbrówki jako przykĹad literatury komentujÄcej

MikoĹaj Olszewski – Dialektyka cnót jako motor historii

Pod tym Ĺźartobliwo-prowokacyjnym tytuĹem kryje siÄ próba rekonstrukcji podstawowych zasad historiozofii Jana z DÄbrówki.
Postaram siÄ wydobyÄ przede wszystkim zawarte w Komentarzu przemyĹlenia w kwestii przyczyn zdarzeĹ historycznych oraz ogólnego sensu dziejów. Na przykĹadzie szczegóĹowszej lektury wybranych fragmentów tekstu bÄdÄ chciaĹ wykazaÄ, Ĺźe kluczem tak do zrozumienia biegu zdarzeĹ historycznych, jak teĹź samego siÄ ich dziania sÄ moralne transformacje dziaĹajÄcych w historii ludzi, w szczególnoĹci wybitnych jednostek.

Edward SkibiĹski – Komentarz Jana z DÄbrówki na tle historiografii pokadĹubkowej.

Leszek SĹupecki – Krakowski mit poczÄtków u Jana z DÄbrówki.

László Tapolcai – "Multe enim mulieres precesserunt viros in virtutibus." Obraz królowej Wandy w Kronice polskiej mistrza Wincentego i w Komentarzach Jana z DÄbrówki

W referacie spróbujÄ odpowiedzieÄ na pytanie: Dlaczego KadĹubkowa Wanda, dzieweczka piÄkna, mÄdra, peĹna wdziÄku staĹa siÄ kobietÄ "mÄĹźnÄ" w komentarzach Jana DÄbrówki. Czy to tylko róĹźnica sposobu spojrzenia dwóch mÄĹźczyzn, czy jest to efektem procesów spoĹecznych, religijnych i kulturowych zachodzÄcych w Polsce w ciÄgu ponad dwustu lat dzielÄcych dwóch dziejopisów?

Piotr WÄcowski – Opera minora Jana DÄbrówki

Przedmiotem konferencji jest Komentarz do KadĹubka, tymczasem istnieje kilka innych dzieĹ DÄbrówki, które sÄ bardzo sĹabo rozpoznane i - przez wielu badaczy - w ogóle nieznane. Jest to zarówno Rodowód ksiÄĹźÄt polskich (i to w kilku wersjach), genealogia ksiÄĹźÄt pomorskich, przeróbka rocznika maĹopolskiego, katalog biskupów krakowskich, a nawet traktat historyczno-prawny. ChciaĹbym przypomnieÄ te utwory, scharakteryzowaÄ je, ale bÄdÄ one dla mnie tylko punktem wyjĹcia do pokazania kultury intelektualnej i historycznej DÄbrówki. Wszystkie z tych utworów odznaczajÄ siÄ bowiem zainteresowaniami historycznymi i duĹźÄ kulturÄ historycznÄ. Jak sÄdzÄ, pokazanie tych dzieĹ umoĹźliwi teĹź "osadzenie" komentarza do KadĹubka w szerszej perspektywie dziaĹaĹ i poglÄdów DÄbrówki. Poza tym, utwory te - i to jest kolejny cel mojego wystÄpienia - umoĹźliwiajÄ pokazanie grupy tzw. ekspertów królewskich w czasach Kazimierza JagielloĹczyka. Grupy, której zadaniem byĹo dostarczenie stronie koronnej argumentów historyczno-prawnych w konfliktach z Mazowszem i KrzyĹźakami. DÄbrówka byĹ nieformalnym przywódcÄ tej grupy i jego poglÄdy umoĹźliwiajÄ scharakteryzowanie grupy ekspertów.

Witold Wojtowicz – Jan z DÄbrówki o Prologu Wincentego

Praca zakĹada porównanie refleksji Jana z DÄbrówki nad „Prologiem” Kroniki biskupa Wincentego gĹównie ze wspóĹczesnymi ujÄciami tego zagadnienia – aĹź po studia Juliusza DomaĹskiego. UczonoĹÄ autora Commentum in Chronicam Polonorum zostaje takĹźe zestawiona ze wspóĹczesnymi mu ujÄciami poetyki Ĺredniowiecznego prologu.

Marian Zwiercan – Historia badaĹ nad DÄbrówkÄ

Ostatnia aktualizacja ( wtorek, 11 czerwca 2013 )

< Poprzedni		NastÄpny >

[ WrĂłÄ ]